Faculteit Diergeneeskunde       

30 juni 2008

Ook zeldzame ziekten bij mens beter te onderzoeken

Verantwoordelijke genen kanker en leverziekten bij honden worden in kaart gebracht

De Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren (UKG) van de Universiteit Utrecht gaat in het samenwerkingsverband Eurolupa, een groot internationaal project gefinancierd door de EU, meedoen met onderzoek naar de genetische oorzaken van ziekten bij specifieke hondenrassen. Eurolupa onderzoekt erfelijke ziekten bij honden die bij mensen ook voorkomen, maar waarvan de oorzaak nog niet ontdekt is. Het doel is de oorzaak voor de ziekte bij mensen via de hond te vinden. Hiermee komt ook behandeling of preventie van ernstige ziekten voor de hond binnen handbereik.

Een aantal hondenrassen, zoals de Berner Sennenhond en Retrievers, heeft aanleg voor één of meer specifieke tumorziekten. Het internationale kankeronderzoek, waarvan de Nederlandse bijdrage onder leiding staat van Gerard Rutteman (dierenarts en specialist oncologie bij de UKG) zal hier meer inzicht in gaan bieden. Bij leverziekten hebben veel honden erfelijke ontwikkelingsstoornissen van de poortader. Het vinden van de verantwoordelijke genen kan vaatherstel bij onbehandelbare ziekten zoals levercirrhose bevorderen. Verder wordt bij Labrador retrievers een erfelijke koperstofwisselingsziekte in de lever onderzocht om nieuwe routes voor behandeling van zulke ziekten op te sporen.

Test mogelijke ziektedrager

Het genoom van de hond is enkele jaren geleden gedetailleerd in kaart gebracht. Met onderzoekers uit de VS en Europa vergelijkt Rutteman nu binnen één hondenras een groep van zieke dieren met een groep controledieren op hoge leeftijd die de betreffende ziekte niet hebben ontwikkeld. Zo kunnen ze genen traceren die een rol spelen in het ontstaan van de ziekte. Als de zogenaamde marker (gekoppeld met het ziekmakende gen) of het gen zelf bekend wordt, kunnen de ouderdieren getest worden, om het ter wereld brengen van pups met deze dodelijke aanleg te voorkomen.

Mensen

Niet alleen honden hebben baat bij het in kaart brengen van de genen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van specifieke ziekten. Het onderzoek kan interessante perspectieven opleveren voor de humane geneeskunde. Een groot deel van de genen van de hond komt overeen met de genen van de mens. Hierdoor kunnen bevindingen uit het onderzoek worden vertaald naar de humane geneeskunde.

Eurolupa

Eurolupa achterhaalt genetische oorzaken van ziekten bij specifieke hondenrassen. Binnen dit grote EU-project werken twintig diergeneeskunde-instituten uit twaalf landen samen om gegevens en weefsels uit te wisselen. Het project krijgt van de EU een subsidie van €11,2 miljoen. Ruim een half miljoen daarvan is bestemd voor de Utrechtse faculteit Diergeneeskunde. Vanuit de UKG participeren dr. Gerard Rutteman (onderzoek naar kanker), prof.dr. Jan Rothuizen (aangeboren leverziekten) en dr. Peter Leegwater (moleculaire genetica) in Eurolupa.

Websites

Het onderzoek over tumoren op de UKG staat op www.kankeronderzoekbijdieren.nl. 
Voor meer informatie over Eurolupa zie www.eurolupa.org.

Growth and Differentiation

De Universiteit Utrecht heeft haar toponderzoek gebundeld in vijftien focusgebieden. Met deze focusgebieden wil de Universiteit Utrecht hoogwaardig onderzoek stimuleren en bijdragen aan het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken. Het hierboven beschreven onderzoek valt binnen het focusgebied ‘Growth and Differentiation’. Hierin wordt onderzoek gedaan naar de moleculaire processen in de cel die onder meer zorgen voor het ontstaan van kanker en andere ziekten. Ook genomics en stamcelonderzoek vallen deels onder dit focusgebied. Meer informatie is te vinden op www.uu.nl/focusgebieden.